Cách để học tiếng Nhật

Konnichiwa (こんにちは)! Tiếng Nhật là thứ ngôn ngữ tuyệt vời để bạn học, dù với mục đích công việc, tiếp nhận sản phẩm đại chúng mà mình ưa thích (ví dụ như manga – truyện tranh Nhật Bản), hoặc trò chuyện với bạn bè. Việc học tiếng Nhật ban đầu có thể hơi đáng sợ, bởi tiếng Nhật không liên quan tới các ngôn ngữ Latin khác như tiếng Việt.

Trong tiếng Nhật, hệ thống chữ viết và kính ngữ khá phức tạp, nhưng ngữ pháp, cách phát âm và giao tiếp cơ bản lại khá dễ hiểu. Hãy bắt đầu bằng cách học một số cụm từ thông dụng, từ đó tìm hiểu thêm thanh âm và hệ thống chữ viết trong tiếng Nhật.

Những nét cơ bản

Tìm hiểu hệ thống chữ viết trong tiếng Nhật. Tiếng Nhật có bốn hệ thống chữ viết, mỗi loại có các chữ cái khác nhau. Xem chừng bạn sẽ phải học rất nhiều, nhưng mỗi từ trong tiếng Nhật, bất kể bắt nguồn từ hệ thống chữ viết nào, cũng có cách phiên âm là tổ hợp của 46 âm tiết cơ bản. Việc phân biệt các hệ thống chữ viết khác nhau và cách thức sử dụng chúng là một phần quan trọng của quá trình học tiếng Nhật. Dưới đây là khái quát về các hệ thống chữ viết:

• Hiragana là bộ vần với các chữ cái thể hiện ngữ âm, cấu thành một hệ thống chữ viết trong tiếng Nhật. Khác với bảng chữ cái tiếng Việt, mỗi chữ hiragana là một âm tiết, có thể bao gồm đồng thời cả nguyên âm và phụ âm.
• Katakana cũng là bộ vần, thường được sử dụng để thể hiện từ mượn hoặc từ tượng thanh. Hiragana và katakana tạo nên toàn bộ các âm thanh trong tiếng Nhật.
• Kanji là các chữ Hán tạo nên một hệ thống chữ viết trong tiếng Nhật. Hiragana và katakana đơn thuần là chữ biểu âm, còn kanji là chữ tượng hình, là các con chữ có ý nghĩa. Có hàng nghìn chữ kanji với khoảng 2000 chữ được sử dụng phổ biến. Hiragana và katakana cùng xuất phát từ những chữ kanji này. 46 âm tiết để phiên âm hiragana và katakana cũng được sử dụng để phiên âm kanji.
• Bảng chữ cái Latin được sử dụng trong tiếng Nhật để thể hiện các từ viết tắt, tên công ty và các từ khác cho mục đích thẩm mỹ. Tiếng Nhật cũng có thể được viết dưới dạng chữ Latin, gọi là Romaji (có nghĩa là “chữ cái Roman”). Tại Nhật Bản, tiếng Nhật không được viết dưới dạng chữ Latin, nhưng nhiều người mới học tiếng Nhật thường sử dụng chữ Latin để “đánh vần” các chữ cái tiếng Nhật. Tuy nhiên, chữ Latin khó thể hiện được nhiều âm tiết trong tiếng Nhật, và chúng còn khiến nhiều từ đồng âm khác nghĩa trở nên khó hiểu. Chính vì vậy, người học được khích lệ học bảng chữ cái tiếng Nhật sớm nhất có thể và tránh dựa dẫm vào chữ Latin.

Luyện tập phát âm tiếng Nhật. 46 âm tiết trong tiếng Nhật được cấu thành bởi một trong năm nguyên âm hoặc tổ hợp một nguyên âm và một phụ âm, ngoại trừ một âm tiết được cấu thành bởi một phụ âm. Nguyên âm trong tiếng Nhật không biến cách (khác với tiếng Anh, cách phát âm chữ “a” trong từ “apple” và từ “ace” là khác nhau). Bạn có thể bắt đầu tập phát âm bằng cách học cách phát âm từng chữ cái trong bảng hiragana và katakana.

• Tập trung vào ngữ điệu của các âm tiết khác nhau. Biến thể của các âm tiết sẽ thay đổi ý nghĩa của từ ngữ. Một âm dài có thể có ý nghĩa hoàn toàn khác biệt với âm ngắn (“o” và “oo”).

Học các biến thể dựa vào âm tiết cơ bản. Các chữ cái tiếng Nhật có thể thêm dấu để biểu thị cách phát âm khác biệt đôi chút, đôi khi thay đổi cả ý nghĩa của từ mà chúng thể hiện. Điều này cũng tương tự như chữ “s” trong tiếng Anh đôi khi được phát âm thành “z”.

• Phụ âm kép được phát âm với âm ngắt giữa hai âm tiết.
• Trường âm được phát âm bằng cách giữ thêm một nhịp của nguyên âm. Trường âm khác với âm ngắn, đồng thời thể hiện một từ hoàn toàn khác biệt.

Tìm hiểu ngữ pháp tiếng Nhật. Việc nắm vững một số nguyên tắc ngữ pháp cơ bản sẽ giúp bạn hiểu tiếng Nhật hơn và tự sáng tạo được câu văn. Ngữ pháp trong tiếng Nhật đơn giản và linh hoạt, do đó việc ghép nối các từ thành câu có nghĩa khá dễ dàng.

• Câu văn không bắt buộc phải có chủ ngữ và có thể khuyết chủ ngữ.
• Vị ngữ luôn luôn ở cuối câu.
• Danh từ không được chia thành giống đực/giống cái. Phần lớn danh từ cũng đều không có dạng thức số nhiều.
• Động từ không thay đổi theo chủ ngữ như trong tiếng Anh (he/she/it). Động từ cũng không thay đổi theo số lượng như trong tiếng Anh (số ít/số nhiều, ví dụ như I/we hoặc he/they).
• Tiểu từ luôn luôn đi sau các từ ngữ để xác định vai trò chủ ngữ, tân ngữ, v.v của từ ngữ đó.
• Đại từ nhân xưng (tôi, bạn, v.v.) sẽ thay đổi tùy theo mức độ lịch sự và tôn kính cần thiết trong từng trường hợp.

Tài liệu hướng dẫn

Tải phần mềm audio để học tiếng. Sau khi hoàn thành các kiến thức cơ bản, đã tới lúc bạn tiếp cận với những chỉ dẫn bên ngoài để nâng cao kỹ năng. Nếu học tiếng Nhật cho vui bởi bạn thích văn hóa Nhật Bản, ví dụ như manga (truyện tranh), anime (hoạt hình) hoặc đam mê du lịch, một chiếc đĩa CD với audio học tiếng Nhật có thể đáp ứng toàn bộ nhu cầu của bạn. Việc dành ra một tiếng mỗi ngày để học tiếng Nhật sẽ giúp bạn xây dựng ngữ pháp, tiếp cận với các cụm từ đơn giản cũng như từ vựng hữu dụng.

• Nghe phần mềm audio trên đường đi làm, hoặc tải sẵn audio về máy nghe nhạc để nghe vào giờ ăn trưa, giờ nghỉ giữa ca làm hay khi đi dạo trong công viên.
• Bạn không cần phải học đọc và viết để tận hưởng ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản, do đó nếu chỉ lên kế hoạch du lịch ngắn ngày tại Nhật, việc nắm rõ một vài câu từ hữu dụng sẽ thiết thực hơn nhiều so với nhồi nhét các chữ cái khó hiểu.

Đăng ký tham gia lớp học. Nếu bạn học tiếng Nhật cho mục đích công việc hoặc bạn muốn sinh sống tại Nhật Bản, hãy cân nhắc tham gia khóa học ở trình độ đại học, chương trình ngôn ngữ chuyên sâu hoặc lớp học trực tuyến. Việc học đọc và viết tiếng Nhật có vai trò tối quan trọng cho thành công lâu dài của bạn. Bạn cũng nên có một cố vấn khi bắt đầu học tiếng, bởi họ sẽ hỗ trợ bạn phát triển thói quen học tiếng tích cực, và họ cũng có thể trả lời những câu hỏi của bạn về ngôn ngữ cũng như văn hóa Nhật Bản.

• Học các hệ thống chữ viết. Nên bắt đầu học bốn hệ thống chữ viết trong tiếng Nhật từ sớm nếu mục đích học tiếng của bạn là để đọc và viết. Bạn có thể học hiragana và katakana trong vài tuần, từ đó sử dụng hai bộ chữ này để viết tiếng Nhật tùy ý muốn. Khoảng 2000 chữ kanji hiện được sử dụng rộng rãi trong tiếng Nhật, vì vậy cũng phải mất đến vài năm để bạn học được toàn bộ những chữ này. Tuy nhiên, kanji rất đáng để học nếu bạn muốn thực sự hiểu và nói được tiếng Nhật.
• Dùng thẻ học từ (flashcard) để học từ mới và các câu đơn giản. Bạn có thể học bằng thẻ học từ trong khoảng thời gian chờ họp, đi tàu, v.v. Bạn cũng có thể bắt đầu với một số thẻ học từ miễn phí trên các trang trực tuyến, hoặc mua các loại thẻ chất lượng cao hơn qua mạng hay tại nhà sách của các trường đại học.
  • Để luyện tập sử dụng kanji, hãy tìm thẻ học từ có thứ tự các nét (cách viết chữ) theo thư pháp ở một mặt và có ví dụ về từ ghép ở mặt còn lại. Bạn cũng có thể mua thẻ trắng với kích thước 7×12 cm để tự làm thẻ học từ với đúng nội dung mà mình mong muốn.
• Tham gia các phần tranh luận và hoạt động trên lớp học tiếng. Làm đủ bài tập về nhà, giơ tay phát biểu ý kiến và tham gia xây dựng bài hết mức có thể để tận dụng tối đa thời gian tại lớp học này. Nếu không, kỹ năng của bạn sẽ không được cải thiện.

“Đắm chìm” trong tiếng Nhật

Tham gia nhóm giao tiếp tiếng Nhật. Bạn có thể tìm được rất nhiều nhóm giao tiếp qua mạng, hoặc bằng cách gọi điện thoại tới trung tâm cộng đồng hay thư viện địa phương. Rèn luyện tai nghe để nắm bắt được nội dung mà người nói đang truyền tải. Ngay cả khi bạn không hiểu, hãy cố lặp lại những gì mọi người nói trước đó để bắt đầu phân tích và xây dựng nhận thức.

Làm bạn với người Nhật, những người mà bạn có thể thường xuyên luyện tập tiếng Nhật cùng. Rất nhiều người Nhật muốn học tiếng Anh hoặc tiếng Việt, vì vậy bạn sẽ có thể tìm được ai đó sẵn sàng giúp đỡ mình. Ngược lại, bạn sẽ hỗ trợ họ học tiếng Anh/tiếng Việt. Đơn thuần có những người bạn để trao đổi ghi chú sẽ giúp người học cải thiện được năng lực của họ.

• Bên cạnh “giờ học”, hãy thực hiện các hoạt động khác có sử dụng tiếng Nhật cùng người bạn Nhật Bản của bạn. Nếu những người bạn đó chưa sinh sống lâu tại đất nước nơi bạn cư trú, bạn nên dẫn họ đi chơi quanh thành phố. Hãy đi ngắm cảnh. Nhớ rằng, bạn cần “xả hơi” thường xuyên nếu không muốn căng thẳng bởi những chữ Kanji mà mình phải thuộc lòng. Vui chơi là cách thức tốt nhất để đạt được cả hai mục tiêu cùng lúc.
• Trong những ngày không đi chơi, hãy gọi điện cho một người bạn và trò chuyện bằng tiếng Nhật trong khoảng nửa tiếng. Càng luyện tập nhiều, bạn sẽ càng nhanh chóng tiến bộ.

Tiêu thụ sản phẩm đại chúng của Nhật Bản. Dù là báo chí, tiểu thuyết, phim ảnh hay chương trình truyền hình, hãy đọc và xem các sản phẩm đại chúng bằng tiếng Nhật mỗi ngày. Bạn có thể tìm được rất nhiều chương trình vô tuyến trên mạng, từ hài kịch tới trò chơi và phim bộ. Tìm kiếm sản phẩm phù hợp với sở thích của bạn và việc học sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Báo chí Nhật Bản sẽ đem tới cho bạn những từ vựng và ngữ pháp thiết thực nhất. Khi đã tiến bộ, bạn nên đọc tiểu thuyết – những sản phẩm đem tới cho bạn phong cách viết thân thiện hơn. Thay đổi bằng cách xem những bộ phim kinh điển hoặc phim hoạt hình Nhật Bản không có phụ đề, hoặc xem với phụ đề tiếng Nhật.

• Truyện tranh (manga) có thể là tài liệu đọc phù hợp, nhưng lưu ý rằng mức độ tinh tế trong từng cuốn sẽ khác biệt rõ rệt. Một cuốn truyện tranh với nội dung chín chắn, mang tính văn học sẽ là cách thức luyện tập tuyệt vời (đặc biệt khi hình ảnh giúp bạn hiểu rõ nội dung mình đang đọc), còn những cuốn dành cho trẻ nhỏ nhiều khả năng sẽ toàn hiệu ứng âm thanh và tiếng lóng. Bạn nên cẩn trọng khi lặp lại những nội dung trong truyện tranh.

Học tại Nhật Bản. Đây đơn thuần là cách thức tốt nhất để áp dụng những điều bạn đã học vào thực tế và học hỏi thêm. Du học cũng là trải nghiệm thú vị và bất ngờ, giúp bạn chìm đắm vào một nền văn hóa khác, ngay cả trong một thời gian ngắn. Kể cả khi đã nghiên cứu thấu đáo, trải nghiệm thực tế tại một địa điểm cũng sẽ đem tới cho bạn những điều mà bạn không thể tưởng tượng được.

• Nếu đang học đại học hoặc cao đẳng, hãy hỏi về các chương trình học tại Nhật Bản. Đây là một trong những cách thức tốt nhất để tiếp xúc lâu dài với tiếng Nhật, và bạn cũng có thể đủ tiêu chuẩn để được hỗ trợ tài chính.
• Đừng nản lòng nếu bạn không hiểu toàn bộ những nội dung người khác nói với mình, hoặc không thể đọc hay viết tốt như kỳ vọng. Sẽ mất nhiều năm để bạn có thể thành thạo một ngôn ngữ khác. Sự phức tạp và các sắc thái trong tiếng Nhật khiến việc thành thạo ngôn ngữ này trở nên khó khăn, nhưng đó cũng chính là vẻ đẹp của thứ tiếng này.

Lời khuyên